معرفی انواع ابزار و تجهیزات قالیبافی

ابزار و تجهیزات قالیبافی مختلفی وجود دارد که داشتن برخی از آن ها مثل دار قالی بافی برای همه بافنده ها ضروری و واجب است و برخی دیگر مثل قلاب ها تنها به وسیله بعضی از بافنده ها استفاده می شوند. ابزارها و تجهیزاتی که در مناطق مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند در بعضی مواقع با هم دیگر متفاوت است. از مهم ترین و رایج ترین ابزارهای قالیبافی می توان به دار عمودی، دار افقی، نقشه قالیبافی، چاقو، قیچی، دوک، قلاب و شانه اشاره کرد.

معرفی انواع ابزار و تجهیزات قالیبافی

انواع دار قالی

دار قالیبافی نقش اساسی و مهمی را در روند بافت فرش ایفا می کند چرا که دار قالی مثل یک چهارچوب عمل می کند و قالی را در حین بافت آن نگه می دارد. دار عمودی در روستاها و کارگاه های فرشبافی مورد استفاده قرار می گیرد. نصب دار عمودی سخت تر از دار افقی است. دار عمودی به خودی خود دارای سه نوع اصلی دار تبریزی، دار ثابت و دار غلتکی است. دار عمودی شبیه یک چهارچوب با دو تیر افقی و دو تیر جانبی است. فرش هایی که بر روی دار عمودی بافته می شوند از کیفیت بالاتری برخوردار هستند چرا که طرح و اندازه این فرش ها بسیار دقیق تر از فرش هایی است که بر روی دارهای دیگر بافته می شوند.

نقشه فرش

در کارگاه های قالیبافی و بیش تر روستاها از نقشه برای بافت فرش استفاده می کنند. در اصل می توان گفت برای بافت یک فرش نقشه جزو ابزارهای ضروری و واجب محسوب می شود. نقشه فرش معمولا به وسیله هنرمندان و طراحان ساخته می شود که برای راحتی کار بر روی کاغذهای شطرنجی خاص چاپ می شوند. بافنده فرش نیز همه گره های فرش را از روی نقشه می بافد.

چاقو

از چاقو برای بافت فرش، گره زدن و بریدن نخ فرش کمک می گیرند. چاقوی قالیبافی دارای دسته های مختلف فلزی یا چوبی است و تیغه های آن از جنس فلز و در شکل سر سه گوش است. بافنده گره را زده، نخ را با چاقو زیر تار بریده و بیرون می آورد و نخ اضافی را با چاقو می برد.

قیچی

قیچی یکی از مهم ترین ابزارهای فرش بافی است که با دو تیغه و دو دسته برای کوتاه کردن و یکدست کردن پرز فرش( قیچی کاری فرش یا همان پرداخت دستی فرش) مورد استفاده قرار می گیرد.

دوک

دوک میله ای است که معمولا از جنس چوب ساخته می شود و برای ریسیدن پشم و تبدیل کردن پشم به خامه مورد استفاده قرار می گیرد. دوک جزو وسیله های کاربردی و مفید است و از ابزارهای اصلی و بسیار قدیمی هنر فرش بافی محسوب می شود.

شانه

قالیباف ها برای بالا بردن استحکام گره ها از شانه های مخصوصی استفاده می کنند. به این کار به اصطلاح کوبیدن گره می گویند، بافنده رشته پود را بعد از تمام شدن بافت هر ردیف بین دو ردیف بافته شده قرار می دهد و از بین تارها عبور می دهد.

قلاب

از قلاب می توان به عنوان جایگزین مناسب قیچی استفاده کرد. همین طور بافنده ها رشته های تار را در زمان گره زدن با قلاب جدا می کنند و خامه را با قلاب از طرف پشت تار بیرون می کشند.

سخن پایانی

بافت فرش دستبافت کار مشکل و زمان گیری است که مثل هر صنعت و هنر دیگری احتیاج به ابزار و تجهیزات خاص خود دارد. دار مهم ترین ابزار فرش بافی است. امروزه از دارهای مختلفی برای بافت فرش استفاده می کنند. در این مقاله نیز شما را با اصلی ترین ابزارها و تجهیزات قالیبافی آشنا کردیم.